Algemeen welzijn
Sermon • Submitted
0 ratings
· 3 viewsNotes
Transcript
Common good and community solidarity and responsibility.
Algemeen welzijn en gemeenschaps-solidariteit en verantwoordelijkheid.
Dit was de titel die ik kreeg voor vanavond.
Op zichzelf is 'het algemeen welzijn' zo vaag als goed klinkende frasen meestal zijn. En omdat het mooi klinkt en vaag is, wordt het gemakkelijk politiek voer om welk beleid dan ook te promoten dat de spreker wil bevorderen.
Het is niet verrassend dat het zich voordoet op momenten dat politici het opleggen van kosten aan een deel van de samenleving willen rechtvaardigen, zoals toen Hillary Rodham Clinton in 2004 tegen een groep donoren zei:We gaan dingen van je afpakken in het belang van het algemeen welzijn."
In sommige oren weerspiegelt "het algemeen welzijn" de eisen van het communisme dat alle mindere goederen wijken voor de bouw van een paradijs voor mensen.
Als we horen dat een of ander offer "het algemeen welzijn" zal dienen, is het tenminste redelijk om te vragen: “Wie zegt dat?"
Het is ook redelijk om je af te vragen in hoeverre christenen een gemeenschappelijk goed kunnen nastreven naast mensen die in heel andere goederen geloven dan wij, of die zich afvragen of we iets 'goed' kunnen noemen. Het zijn niet alleen christenen die zich dit afvragen: seculiere denkers hebben zich verzet tegen de uitdrukking op grond van het feit dat geen enkele pluralistische samenleving het recht heeft om een visie op het goede voor al haar leden te dicteren. Dat was prima voor Europese samenlevingen in de donkere middeleeuwen, suggereren ze. Maar in de diverse en twijfelachtige 21e eeuw moeten we genoegen nemen met iets dunners, iets waar we het allemaal over eens kunnen zijn zonder op elkaars bovenzinnelijke tenen te trappen - iedereen 'het nastreven van geluk' toestaan en het welletjes noemen.
Christenen hebben ondertussen reden om visioenen in twijfel te trekken van een wereld die goed gemaakt is en die het oordeel, de barmhartigheid en de genade van God achterwege laten. "Het algemeen welzijn" heeft een vreselijk wereldse klank.
Om te geloven dat wij mensen het goede alleen kunnen bereiken, zelfs door samen te werken, zonder de radicale tussenkomst van God, is het uiteindelijk om de doctrines van schepping, kruis, opstanding en wederkomst te ontkennen, om te beginnen. Om de dramatische bijbelse visie op de geschiedenis in te ruilen voor 'het algemeen welzijn' lijkt het misschien alsof we ons geboorterecht inruilen voor een kom lauwwarme havermout.
Dus, met al deze zwakheden, waarom zouden christenen de uitdrukking moeten omarmen?
Omdat het juist deze dwaasheden waren die christenen ertoe brachten de taal van "het algemeen welzijn" in de eerste plaats terug te krijgen.
EEN OUD IDEE
Om de heropleving van 'het algemeen welzijn' te begrijpen, moeten we de man begrijpen die meer dan wie dan ook heeft gedaan om het in de christelijke valuta te herstellen. Pecci werd paus Leo de 13e in een tijd dat het pausdom afdaalde. Duizend jaar lang was de paus zowel een geestelijk leider als een tijdelijke heerser geweest, die de loyaliteit van koningen afdwong en staatszaken leidde. Maar in 1870 veroverden Italiaanse legers de 'pauselijke staten', regio's die ooit door de kerk werden geregeerd, waardoor de paus slechts een kleine enclave van Rome regeerde. Als de paus geen heerser onder de heersers was, wat was hij dan wel? Dat was de vraag waarmee Leo werd geconfronteerd toen hij in 1878 aan zijn 25-jarig pausdom begon.
"[Leo] zag zichzelf als een leraar ... die een dialoog zocht met de opkomende seculiere machten van Europa", vertelde Bradley Lewis, universitair hoofddocent filosofie aan de Katholieke Universiteit van Amerika. “Betrokken zijn bij de cultuur was een belangrijk thema van Leo's pontificaat. Hij schreef 85 encyclieken over allerlei onderwerpen.” (Johannes Paulus II schreef 14 van deze gezaghebbende brieven tijdens een pausdom van vergelijkbare lengte.)
In Leo's omstandigheden herkennen we een parallel met de omstandigheden van Noord-Amerikaanse protestanten in de afgelopen eeuw - ooit dominant in culturele instellingen maar steeds meer buitenspel gezet van directe controle. Maar in plaats van zich terug te trekken uit het definiëren van de christelijke stem in een seculiere wereld, gingen Leo en zijn adviseurs de uitdaging aan, vooral door terug te keren naar de beredeneerde filosofie van Thomas van Aquino. Het werk van Thomas van Aquino, geïnformeerd door Aristoteles en vertrouwd met de opstandige islam, was het hoogtepunt van het katholieke denken. En het was van Thomas van Aquino dat Leo de taal van het algemeen welzijn leende voor zijn meest invloedrijke encycliek, Rerum Novarum.
Rerum novarum betekent simpelweg "van nieuwe dingen", en de nieuwe dingen die Leo in gedachten had waren letterlijk revolutionair: de opkomst van het socialisme en andere arbeidersbewegingen die de ongelijkheid van de nieuwe industriële wereld aanpakten. Naast het zoeken naar een rechtvaardig loon, minachtten socialisten kerk en gezin en investeerden ze bijna messiaanse hoop in een nieuwe regering die eigendom zou collectiviseren en macht zou geven aan het proletariaat.
Honderd jaar na de Russische Revolutie zijn de gebreken van de socialistische visie (en het communisme dat erop volgde) duidelijk, maar in Leo's tijd leken de socialisten de geschiedenis aan hun kant te hebben.
Rerum Novarum was een gedurfd antwoord op zowel de benarde situatie van de arbeiders als op het verschroeide aarde-progressivisme van de socialisten. Leo was het ermee eens dat arbeiders een eerlijk loon verdienden - hij was zelfs een van de eerste denkers die stelde dat het loon voldoende zou moeten zijn om hardwerkende mensen in staat te stellen voor hun gezin te zorgen. Maar hij hield vol dat de socialistische droom van een wereld zonder eigendommen, bevrijd van traditionele deugden en relaties, rampzalig zou zijn. Leo voerde met name aan dat privébezit niet alleen een kwestie van privébelang was; toen individuen trouw zorgden voor hun eigen land en bezittingen, leverden ze een cruciale bijdrage aan 'het algemeen welzijn'.
Rerum Novarum lanceerde de beweging Katholiek sociaal denken. Opeenvolgende pausen en andere christelijke denkers namen Leo's thema's over en definieerden het algemeen welzijn als "de optelsom van sociale omstandigheden die mensen, als groepen of als individuen, in staat stellen hun vervulling vollediger en gemakkelijker te bereiken." Twee ideeën zijn bijzonder belangrijk in deze definitie. Het algemeen welzijn wordt afgemeten aan vervulling of bloei - doordat mensen worden wat ze bedoeld zijn te zijn. En het algemeen welzijn gaat over personen, zowel groepen als individuen - niet alleen over 'de mensheid' maar over mensen, en niet alleen over individuen, maar over personen die in kleine groepen met elkaar in relatie staan.
Hoewel Rerum Novarum de opkomst van het communisme in Oost-Europa niet heeft voorkomen, heeft het christenen wel geholpen om weerstand te bieden aan het totaliserende wereldbeeld, zelfs tijdens decennia van repressie. Een van die christenen, een Poolse priester genaamd Karol Wojtyła, nam Leo's stoel in en speelde een cruciale rol in de ondergang van het systeem waarvan Leo de rampzalige gevolgen had voorzien.
KLEIN IS GOED
Het algemeen welzijn kan ons helpen om twee moderne verleidingen te vermijden: een aan de linkerkant en een aan de rechterkant.
"Linksen maken zich vaak zorgen over de 'mensheid' als collectief," “Als er koppen moeten rollen om het lot van de mensheid te verbeteren, dan is dat maar zo. Een verbintenis tot het algemeen welzijn gaat daar volledig tegenin. Elke persoon heeft waardigheid - de goede samenleving is er een die het gedijen van alle mensen mogelijk maakt, vooral de zwakken en kwetsbaren."
En toch, daagt "het algemeen welzijn" ook de libertaire stroom van conservatisme uit: "Individualisten willen elk individu alleen zien leven zoals ze willen, zolang ze het vermogen van andere individuen niet belemmeren. Ze denken dat niets 'gewoon' is, behalve de minimale infrastructuren die nodig zijn om gelijke kansen te creëren."
Focussen op het algemeen welzijn heeft nog een ander positief effect, : het kan zowel christenen aanzetten tot betrokkenheid bij de bredere samenleving als voorkomen dat die betrokkenheid "allemaal over politiek" gaat worden.
Essentieel voor het algemeen welzijn, helemaal terug van Thomas van Aquino tot Aristoteles, was het inzicht dat de beste vormen van menselijke bloei plaatsvinden in collectieven die kleiner zijn dan, en waarvan de oorsprong eerder ligt dan, de natiestaat.
Vooral familie, maar ook congregaties, gilden en clubs - deze 'private verenigingen', met al hun specifieke loyaliteiten, blijken paradoxaal genoeg essentieel te zijn voor openbare bloei.
Als we ons inzetten voor het algemeen welzijn, moeten we meer openbaar worden in ons denken en onze keuzes, en tegelijkertijd niet te openbaar. Het algemeen welzijn wordt het diepst ondersteund waar mensen elkaars namen en gezichten kennen, vooral als het gaat om de zorg voor de kwetsbaren, die meer nodig hebben dan alleen beleid om te gedijen.
Het algemeen welzijn in de diepste zin nastreven betekent voortdurend volhouden dat mensen van oneindige waarde zijn - meer waard dan welk systeem, welke instelling of welke oorzaak dan ook. Samenlevingen worden gerangschikt op een curve, waarbij het lot van de meest kwetsbaren het meeste gewicht krijgt, omdat het lot van de meest kwetsbaren ons vertelt of een samenleving mensen echt waardeert als doel of slechts als middel tot een doel.
En het algemeen welzijn herinnert ons er voortdurend aan dat mensen gedijen in de kleine samenlevingen die hen het beste als persoon herkennen - in familie en de persoonlijke relaties van gezonde werkplekken, scholen, teams en natuurlijk kerken.
Hoewel het een grote uitdrukking is, herinnert 'het algemeen welzijn' ons eraan dat de juiste schaal voor menselijke bloei klein en specifiek is, en dat de grotere culturele instellingen hun grootste bijdrage leveren aan de bloei wanneer ze zich verzetten tegen het absorberen van alle kleinere loyaliteiten
HET ULTIEME GOED
Het algemeen welzijn nastreven, vereist dus dat de uitdrukking zo serieus wordt genomen als de rijke geschiedenis vereist. En deze rijkere versie van het algemeen welzijn zou gunstige effecten kunnen hebben.
Ten eerste kan het algemeen welzijn ons een gemeenschappelijke basis geven met onze naasten. We zijn het misschien niet met hen eens - inderdaad, christenen zijn het niet altijd met elkaar eens - over hoe menselijke bloei er precies uitziet. Maar het algemeen welzijn is een gespreksaanzet in plaats van een gesprekseinde.
Het kan ons weghouden van veldslagen over bepaalde kwesties en ons helpen de fundamentele vragen te onthullen die er vaak onontgonnen achter liggen.
In een tijd waarin veel gesprekken tussen mensen met verschillende overtuigingen lijken te eindigen voordat ze beginnen, hebben we gewoon meer gespreksstarters nodig.
Maar even belangrijk is dat het algemeen welzijn ons in staat stelt om onze christelijke overtuigingen over wat goed is voor de mens af te bakenen - en onze naasten uit te dagen om hun eigen overtuigingen te verduidelijken. 'In de eenvoudigste zin,', 'is het algemeen welzijn de Here God.
Het is God die voorziet in wat mensen nodig hebben, zowel individueel als gemeenschappelijk.” Het aannemen van de taal van het algemeen welzijn betekent dat we dit fundamentele christelijke geloof bezitten en het aan onze naasten verkondigen. Als we onze naasten niet het ultieme algemeen welzijn aanbieden - de kennis en liefde van God - nemen we het idee van het algemeen welzijn niet serieus.
Misschien wel het beste van alles is dat het algemeen welzijn een kwestie is van keuzes, niet alleen van ideeën.
Mijn beslissingen over waar te wonen en wat te eten en te kopen, maar ook wat te verbouwen en te creëren, met wie ik vriendschap sluit en waar ik vrijwilligerswerk doe, met wie ik werk en hoeveel ik moet betalen, gaan niet alleen over mijn persoonlijke voldoening. Ze zullen ook bijdragen aan de bloei van anderen of deze ondermijnen.
Inderdaad, alle dingen die echt goed zijn, zijn gemeenschappelijke goederen, bedoeld om te delen en samen van te genieten. En als de terugkeer van "het algemeen welzijn" ons herinnert aan die waarheid en die hoop, en vorm geeft aan de manier waarop we leven met onze naasten, zal dat een wereld van goed hebben gedaan.